Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ тата халӑх художникӗ, академик, К. Иванов ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Пӗтӗм Раҫҫейри геральдика обществин член-корреспонденчӗ Элли Юрьев пурӑннӑ пулсан пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче 80 ҫул тултармаллаччӗ те, ҫавна май тӗрлӗ ҫӗрте тӗрлӗ мероприяти йӗркелеҫҫӗ.
Тӑван, Красноармейски районӗнче ӗнер Чӑваш патшалӑх академи симфони капеллин концерчӗ иртнӗ. Ун умӗн Раҫҫей халӑх артисчӗ Морис Яклашкин дирижер художник пирки аса илсе ырӑ сӑмахсем каланӑ.
Куракансене капелла тӗнче классики шутланакан хайлавсемпе те, тӑван халӑхӑмӑрӑн мухтавлӑ композиторӗсен — Ф. Павловӑн, Ф. Лукинӑн — мухтава тивӗҫ ӗҫӗсемпе те паллаштарнӑ. Зал кашни номерех тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑннӑ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Октябрьскинчи (Ӗсмелти) ача-пӑчан ӳнер шкулӗнче Элли Юрьев ячӗпе астӑвӑм каҫӗ ирттернине эпир пӗлтернӗччӗ.
Пурӑннӑ пулсан паллӑ художник ӗнер сакӑрвунӑ ҫул тултармаллаччӗ. Аса илтеретпӗр, Элли Юрьев — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ тата халӑх художникӗ, академик, К. Иванов ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Пӗтӗм Раҫҫейри геральдика обществин член-корреспонденчӗ. Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗре ҫуралнӑ.
Элли Юрьева асӑнса Патӑрьелти тӗп вулавӑшра «Выдающиеся люди Чувашии: Элли Юрьев» (чӑв. Чӑваш Енӗн паллӑ ҫыннисем: Элли Юрьев) кӗнеке куравӗ хатӗрленӗ. Унти материалсем тӑрӑх художник Чӑваш Енӗн Патшалӑх гербӗн тата Патшалӑх ялавӗн, Шупашкар хула гербӗн тата ялавӗн авторӗ пулнине те пӗлме пулать.
Кӑҫалхи кӑрлач-нарӑс уйӑхӗсенче вилекенсен йышӗ Чӑваш Енре сахалланнӑ. Статистсем шутласа кӑларнӑ тӑрӑх, пӗлтӗрхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчинчен кӑҫалхи ҫак тапхӑрта ҫын вилесси 3,5 процент чакнӑ. Цифра чӗлхипе тата официаллӑ чӗлхепе каласан, ҫын йышӗ естествӑлла майпа чакнин кӑтартӑвӗ 84-па танлашнӑ. Унчченхи тапхӑрпа танлаштарсан, ку вӑл 168 сахалтарах.
Кӑҫалхи кӑрлач-нарӑс уйӑхӗсенчен пӗлтӗрхинчен 2,8 процент ытларах ача ҫуралнӑ: «ҫӗн кайӑксен» йышӗ 2590-пе танлашнӑ. Ҫын шучӗ естествӑлла майпа ӳснӗ хуласен шутӗнче — Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар тата Йӗпреҫпе Красноармейски районӗсем.
Вилекенсен шучӗ — 2674. Ҫынсен 43 проценчӗ юн ҫаврӑнӑшӗсен чирӗпе пурнӑҫран уйрӑлнӑ, тулаш сӑлтавпа — 41 проценчӗ, вар-хырӑм тата сывлӑш ҫулӗсен чирӗпе — 6,4 тата 5,4 проценчӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Октябрьскинчи (Ӗсмелти) ача-пӑчан ӳнер шкулӗнче Элли Юрьев ячӗпе астӑвӑм каҫӗ ирттернӗ. Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ тата халӑх художникне, академика, К. Иванов ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн лауреатне, Пӗтӗм Раҫҫейри геральдика обществин член-корреспондентне унтисем темиҫе кун каяллах, пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнчех, асӑннӑ.
Элли Юрьевӑн ҫуралнӑ кунӗ вара — паян. Вӑл ҫуралнӑранпа шӑп та лӑп сакӑр теҫетке ҫул ҫитнӗ. Пирӗнтен вӑл 2001 ҫулхи кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче уйрӑлса кайнӑ. Хӑй вӑл Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗре Михаил Юрьев журналист, литература критика ҫемйинче ҫуралнӑ.
Сакӑр класс вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн каччӑ ӳнер училищине вӗренме кӗрет, каярах Тбилисири патшалӑх ӳнер академийӗнче сӑрӑ ӑсталӑхне туптать. Чӑваш кӗнеке издательствинче художество редакторӗнче ӗҫленӗ вӑхӑтрах Шупашкарти художество училищинче, И.
Эрех ҫынна ӑсран кӑларнине иртнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнчех паллӑ классикӑмӑр асӑрханӑ. Чӑн та, ӑсран кӑларать. Ӑсран кӑна кӑларнипе те ҫырлахмасть — леш тӗнчене ӑсатать.
2015 ҫулта, акӑ, пирӗн пӗчӗк республикӑра эрехе пула наркӑмӑшланнӑ 1330 тӗслӗхе шута илнӗ. Ку вӑл — официаллӑ статистика тӑрӑх. Урӑхларах каласан, хыпса лартнӑ хыҫҫӑн асапланнӑ самантра шур халатлисенчен пулӑшу ыйтни цифри.
Эрехне хӗрарӑмӗ те, арҫынӗ те тиркемест те, анчах наркӑмӑшланакансен хушшинче 78 проценчӗ — арҫынсем.
Эрехпе наркӑмӑшланнӑ Патӑрьел, Пӑрачкав тата Йӗпреҫ районӗсенчи ҫынсенчен пурте леш тӗнчене ӑсаннӑ. Муркаш, Сӗнтӗрвӑрри, Канаш, Ҫӗмӗрле, Комсомольски, Тӑвай, Ҫӗрпӳ, Вӑрмар, Вӑрнар, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Элӗк районӗсенче тата Ҫӗмӗрле хулинче те вилекенсен йышӗ аванах: эрехпе наркӑмӑшланнисенчен ҫурри ытла куҫне хупнӑ.
Ытти ҫӗрте ҫимеҫҫӗ тесшӗн мар-ха. Сӑмахӑмӑр — шкулти апатлану пирки.
Улатӑр, Патӑрьел, Вӑрнар, Канаш, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Тӑвай районӗсенчи шкулсенче вӗренекен мӗнпур ачана кӑнтӑрлахи апатпа тивӗҫтернӗ. Красноармейски районӗнче шкулта вӗренекенсен 95,8 проценчӗ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнче 96,9 проценчӗ, Шупашкарта 95,7 проценчӗ, Улатӑрта 95,2 проценчӗ, Ҫӗнӗ Шупашкарта 94,9 проценчӗ, Ҫӗмӗрлере 94,6 проценчӗ шкулта апатланать.
Шупашкарта, Ҫӗнӗ Шупашкарта, Канашра, Ҫӗмӗрлере, Улатӑрта тата 17 районта ачасене шкулта кунне икӗ хутчен апат ҫитереҫҫӗ.
Чӑваш Енри вӗренӳ учрежденийӗсенче ӑс пухакансен 97 процентне пӗлтӗр вӗри апатпа тивӗҫтернӗ. Кӗҫӗн классенче вӗренекенсенчен 98,9 проценчӗ шкулта апат ҫиет, 5–11-мӗш класра вӗренекенсенчен — 96 проценчӗ.
Красноармейски районӗнчи Упи шкулӗнче вӗренекенсем халӗ хоккейла выляма пултараҫҫӗ. Унта хоккей курупки уҫнӑ.
Уписем кун пирки тахҫанах ӗмӗтленнӗ. 2014 ҫулта вӗрентекенсем «Каток ҫине кил» социаллӑ проект хатӗрленӗ. Район администрацийӗ вара вӗсене хавхалантарас тенӗ — хыснаран 330 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Ҫитменнине шкул администрацийӗ хушнӑ.
Шкул хӑйех ӗҫлесе илет. Унта ферма, ҫӗр лаптӑкӗ пур. Унта ӗҫлесе илнӗ укҫана каток тумашкӑн янӑ. Каток патӗнче ҫурт та тӑвасшӑн.
Ҫавӑн пекех куракансем валли вырӑнсем пур. Хунарсем те ҫутатаҫҫӗ. Халӗ шкулта хоккей командине йӗркелесшӗн. Арҫын ачасем коньки ҫине хаваспах тӑраҫҫӗ.
Антон Батракова Америкӑри ҫемье усрава илнӗ. Анчах арҫын ача темиҫе ҫул каялла Чӑваш Ене, тӑван тӑрӑха, тарса килчӗ. Ҫак кунсенче вӑл «Прямой эфир» кӑларӑма хутшӑннӑ. Унта ӑна Мускавра пӗр пӳлӗмлӗ хваттер парнеленине кӑтартнӑ.
Паллах, тӑлӑх хваттерлӗ пулни лайӑх. Куншӑн савӑнмалла ҫеҫ. Антон студие юлашкинчен тухнӑ. Вӑл Америкӑра мӗн чӑтса ирттерни пирки каласа кӑтартнӑ. Андрей Разин Антон шӑпипе тахҫанах кӑсӑкланать. Вӑл ӑна студирех хваттер парнеленӗ.
Ку ырӑ хыпара илтсен Красноармейски районӗнчи тӑлӑх аса килчӗ. Алина ятлӑскере хваттер халӗ те паман. Малтанах черетре пулнӑ-ха вӑл. Ӑна ҫӗтӗк-ҫатӑк хваттер панӑ. Шалта — хӑрушӑ. Алина каланӑ тӑрӑх, панӑ чухне вӑхӑтлӑх тесе шантарнӑ. Анчах шантарнӑ та… черетрен кӑларса пенӗ. Халӗ тӳре-шаран пӗр хурав: «Сана хваттер панӑ». Алина кунпа килӗшмест, суд тӑрӑх ҫӳреме тивет халь тӑлӑхӑн. Пӗрре ӗҫтешӗм ку ыйтупа вырӑнти тӳре-шарапа калаҫрӗ. Алинӑн шӑпи кулянтарать те ӑна Тракри тӳре-шарапа телефонпа ҫыхӑнчӗ. Пӗри, ҫемҫе пукан йышӑнаканскер, ҫапла хуравланӑ: «Алина тӑлӑх мар.
Кӑрлач уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Красноармейски районӗнче пурӑнакансем культура ҫуртне пуҫтарӑнчӗҫ. Ку мероприяти Ҫӗр ӗҫченӗн ҫулталӑкне, Кино ҫулталӑкне халалланӑ уяв пулчӗ. Уява чылай ҫын пуҫтарӑнчӗ. Уява Шупашкартан вӗрентӳ министрӗн ҫумӗ Сергей Кудряшов, культура министрӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Константин Яковлев, чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер, «Трак ен» ентешлӗх ертӳҫи Алексей Львов килсе ҫитрӗҫ.
Уявӑн 1-мӗш пайӗ Кӗҫӗн Шетмӗре пулчӗ. Унта пуҫтарӑннисем чӑваш халӑх художникне, К.В. Иванов ячӗллӗ патшалӑх премийен лауреатне Элли Михайлович Юрьева халалланӑ музейра пулса курчӗҫ. Вӑл Кӗҫӗн Шетмӗ ялӗнче ҫуралнӑ.
Уявӑн тӗп пайне «Ниме» йӑла-йӗркине кӑтартнипе пуҫларӗҫ. Ун хыҫҫӑн Красноармейски район пуҫлӑхне Олег Васильевич Дмитриева сӑмах пачӗҫ. Вӑл кунта пухӑннисене уяв ячӗпе саламларӗ. Красноармейски район администрацин пуҫлӑхӗ Сергей Молотков сӑмах илчӗ. Вӑл пухӑннисене 2016 ҫула Раҫҫейре Кино ҫулталӑкӗ тесе йышӑннине пӗлтерчӗ, Раҫҫей Президенчӗн указӗпе паллаштарчӗ.
Кӑҫал Раҫҫейре — Кино ҫулталӑкӗ, пирӗн республикӑра — Ӗҫ ҫынни ҫулӗ. Красноармейски районӗнче те 2016 ҫула мӗне халалланине палӑртнӑ.
Трак енсем кӑҫалхи ҫулталӑка Элли Юрьев ячӗпе ирттерӗҫ. ЧР халӑх ӳнерҫи ҫуралнӑранпа пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 80 ҫул ҫитет.
Элли Юрьев — республикӑн патшалӑх гербӗпе ялавӗн авторӗ. Вӑл Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗ ялӗнче кун ҫути курнӑ. Паллӑ ентешне сума суса кӑҫал унта чылай мероприяти, акци ирттерме палӑртнӑ.
Музейра ҫулталӑкӗпех тӗлпулусем иртӗҫ, куравсем йӗркелӗҫ, унта шкул ачисене илсе ҫӳрӗҫ.
+2.3 °C